Trong bối cảnh tranh cãi kéo dài quanh VAR, câu hỏi liệu FIFA sẽ giúp Premier League giảm tải căng thẳng bằng cơ chế thẻ tím và thẻ xanh dương (Football Video Support – FVS) càng trở nên cấp bách. VAR tiếp tục là từ khóa nóng, ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm người hâm mộ, trọng tài và chiến lược gia trên băng ghế chỉ đạo.
Vấn đề cốt lõi của VAR
VAR tiềm ẩn ba nhóm vấn đề đã được nêu nhiều lần: thời gian xử lý quá lâu, mức độ can thiệp vào khoảnh khắc cảm xúc (bàn thắng, ăn mừng) và tính không nhất quán trong quyết định ở từng giải đấu. Ở Premier League và nhiều giải hàng đầu châu Âu, VAR là tâm điểm chỉ trích từ cổ động viên đến chuyên gia. Thậm chí một số trọng tài từng bày tỏ sự thất vọng: cựu trọng tài Premier League Graham Scott mô tả vai trò trong đội VAR là “utterly unenjoyable” trong cuộc phỏng vấn với talkSPORT — nhấn mạnh áp lực và môi trường làm việc khó chịu khi không thể kiểm soát các yếu tố bên ngoài sân.
Mặt khác, những tiến bộ kỹ thuật như hệ thống bán tự động xác định việt vị (semi-automated offside) giúp giảm bớt một phần tranh cãi kỹ thuật, nhưng vẫn chưa giải quyết được triệt để vấn đề thời gian chờ và sự gián đoạn cảm xúc của trận đấu.
FIFA thử nghiệm thẻ tím và thẻ xanh dương (FVS)
FIFA đang tiến hành thử nghiệm hai loại thẻ màu — tím và xanh dương — nhằm trao quyền yêu cầu xem lại quyết định cho HLV, theo báo cáo của BBC. Thử nghiệm được triển khai tại U20 World Cup ở Chile và một số giải quy mô nhỏ, với tuyên bố rằng Football Video Support là “chi phí-hiệu quả và ổn định”. Hệ thống này đã được áp dụng ở những giải đấu không đủ điều kiện triển khai VAR đầy đủ, như Serie C và Primera Federación tại Italia và Tây Ban Nha, và đã có các đợt thử tại Serie A nữ Italia và Brazil từ tháng 8.
HLV đưa thẻ yêu cầu xem lại với hệ thống FVS, thẻ tím và thẻ xanh dương trong thử nghiệm của FIFA
Cơ chế hoạt động và quy tắc chính
Theo mô tả chính thức, hệ thống FVS hoạt động tương tự như chế độ challenge trong quần vợt:
- Mỗi HLV được phát một thẻ tím và một thẻ xanh dương trước trận; thẻ này chỉ thuộc quyền HLV đó.
- Mỗi HLV có quyền gửi yêu cầu xem xét quyết định tối đa hai lần trong một trận.
- Nếu yêu cầu không làm thay đổi quyết định của tổ trọng tài, HLV sẽ mất một trong các thẻ; nếu quyết định được thay đổi, thẻ vẫn được giữ nguyên và có thể sử dụng tiếp.
- Mọi yêu cầu phải được thực hiện ngay sau tình huống tranh cãi; thủ tục chính thức gồm cử chỉ xoay ngón tay và nộp thẻ cho trọng tài thứ tư.
Những quy định này nhằm cân bằng giữa việc trao quyền cho HLV và hạn chế việc lạm dụng, đồng thời giữ nhịp độ trận đấu ở mức có thể chấp nhận được.
Những câu hỏi còn bỏ ngỏ đối với Premier League
Dù FVS xem như giải pháp “chi phí-hiệu quả” cho các giải không đủ điều kiện VAR, nhiều điểm cần đánh giá kỹ cho Premier League:
- Tác động tới thời gian trận đấu: liệu cơ chế hai lần yêu cầu có thực sự rút ngắn thời gian so với VAR hiện tại?
- Ảnh hưởng tới chiến thuật và tâm lý HLV: trao quyền phản biện có làm thay đổi cách HLV quản lý trận đấu, hay tạo thêm yếu tố chiến lược (khi giữ thẻ cho các tình huống quyết định)?
- Khả năng đồng nhất và chấp nhận công khai: liệu cổ động viên, cầu thủ và quan chức giải đấu có chấp nhận cử chỉ “xoay ngón tay” hay quy trình thủ công này, trong khi vẫn tồn tại các bất đồng về tiêu chí thay đổi quyết định?
Những thử nghiệm tại U20 World Cup và các giải khu vực sẽ cung cấp dữ liệu thực nghiệm cần thiết để trả lời các câu hỏi trên.
Kết luận
FVS với thẻ tím và thẻ xanh dương là bước thử nghiệm mang tính thực tiễn nhằm giải quyết các điểm yếu của VAR, đặc biệt ở những giải đấu có hạn chế về chi phí và cơ sở vật chất. Tuy nhiên, hiệu quả thực sự của mô hình này đối với Premier League — nơi áp lực, tốc độ trận đấu và kỳ vọng khắt khe cao — vẫn cần kiểm chứng thông qua dữ liệu triển khai và phản hồi từ trọng tài, HLV và người hâm mộ. Bạn đánh giá thế nào: FVS có thể là chìa khóa tháo gỡ khủng hoảng VAR, hay chỉ là giải pháp tình thế cho các giải hạng thấp?
